Sinds 15 oktober zijn de griepvaccins opnieuw beschikbaar. De vaccinaties verlopen dit jaar ook opnieuw normaal. We verzamelen daarom enkele veel gestelde vragen en antwoorden.
Is het griepvaccin veilig?
Ja. Het griepvaccin is zo veilig dat het ook geplaatst mag worden bij mensen met een verzwakt afweersysteem en bij zwangere vrouwen. Meer nog, zij hebben zeker baat bij het vaccin aangezien ze bij griep een hoger risico op complicaties lopen. Er zijn wel tijdelijke bijwerkingen mogelijk zoals roodheid rond de injectieplaats, lichte koorts en pijnlijke spieren. Een allergische reactie is mogelijk wanneer je bijvoorbeeld allergisch bent aan kippeneiwit. Daarom blijf je best tot een half uur na de prik even rondhangen.
De griepvaccins bevatten géén schadelijke stoffen zoals kwik of koelvloeistof. Het vaccin bevat fracties van formaldehyde, maar dit is een stof die ons lichaam zelf ook aanmaakt.
Er is totaal geen verband tussen vaccins en autisme. Deze valse informatie is gebaseerd op een publicatie van de arts Andrew Wakefield, waarvan achteraf is gebleken dat hij de resultaten had vervalst. Tal van nieuwe wetenschappelijke onderzoeken hebben nooit de minste aanwijzing gevonden voor enig verband.
Welke zijn de risicogroepen?
De Hoge Gezondheidsraad geeft aan dat het griepvaccin sterk aanbevolen is voor:
- 65-plussers, en met de corona-epidemie iedereen ouder dan 50 jaar
- vrouwen die zwanger zijn tijdens het griepseizoen
- chronisch zieken: mensen met een hartziekte, een longziekte zoals ernstig astma of COPD, een lever- of nierziekte, of chronische spierziekte, of diabetes
- mensen verminderde weerstand door andere ziekten of door een medische behandeling
- al wie in een woonzorgcentrum, psychiatrische instelling voor lang verblijf of instelling voor personen met een beperking opgenomen is
- iedereen die in de gezondheidssector werkt
- iedereen die onder hetzelfde dak woont met deze risicopersonen of met kinderen jonger dan 6 maanden
Is het griepvaccin effectief?
Ja. De kans op griep na een griepvaccin is gemiddeld 40% lager. Het ene jaar is het meer, het andere jaar minder. De stammen in het vaccin zijn niet altijd volledig gelijk aan de circulerende seizoensgriep. De doeltreffendheid varieert ook wat volgens leeftijd. Een effectiviteit van 40% betekent dat het griepvaccin er bij veertig van de honderd mensen voor zorgt dat zij geen griep krijgen. Het griepvaccin beschermt dus niet 100%. Maar als je toch griep krijgt, zorgt het griepvaccin er wel vaak voor dat je minder ernstig ziek wordt. Dankzij het vaccin vermindert het aantal hospitalisaties met 70% en het sterftecijfer met 80%.
Het griepvaccin beschermt enkel tegen griepvirussen, niet tegen andere winterkwaaltjes die door totaal andere virussen worden veroorzaakt. Zo kun je bijvoorbeeld toch nog een verkoudheid of een keelontsteking krijgen. Dat wordt nogal eens verward met een griep.
Versterkt het griepvaccin je afweer?
Ja. Het vaccin wordt bereid met geïnactiveerde (=gedode) stammen van het griepvirus. Hierdoor is er geen risico dat je door het vaccin de griep zou krijgen. Maar je immuunsysteem denkt dat het wordt aangevallen, en reageert dus op dezelfde manier als bij een echte virusinvasie door antistoffen aan te maken. Dat proces duurt één à twee weken. De volgende keer dat je aan het griepvirus wordt blootgesteld, kan je immuunsysteem veel sneller reageren.
Beschermt het griepvaccin ook anderen?
Ja. Het vaccin wordt niet alleen aangeraden aan risicopersonen, maar ook aan personen die met hen in contact komen en hen kunnen besmetten. Zeker in de zorgsector zou best iedereen gevaccineerd worden, om de patiënten en cliënten te beschermen. Maar ook als je in contact komt met personen uit de risicogroep is het zinvol om een griepvaccin te laten zetten. Na een inenting is de kans kleiner dat je zelf besmet wordt en besmettelijk bent voor anderen.
Wanneer laat je je best vaccineren?
Het griepvirus circuleert in ons land elk jaar tussen januari en april. Het griepvaccin beschermt pas goed na twee weken en is maar goed voor één griepseizoen. Elk jaar circuleren er andere types griepvirussen en de samenstelling van het vaccin moet telkens worden aangepast. Bovendien is de bescherming bij het griepvaccin van relatief korte duur: 10 à 12 maanden bij gezonde mensen met een normaal immuunsysteem, maar slechts een zestal maanden bij 65-plussers en mensen met een verminderde weerstand. De jaarlijkse griepvaccinatie wordt dus best toegediend tussen midden oktober en midden december, met eind november/begin december als optimaal moment.
Mag het griepvaccin op hetzelfde moment worden geplaatst als een covid-vaccin?
Ja. De Hoge Gezondheidsraad heeft daar onlangs nog een positief advies over gegeven. Tot dusver werden er twee weken gelaten tussen een covid-vaccin en een ander omdat het nieuw was en men een duidelijk onderscheid wilde maken bij eventuele bijwerkingen. Ondertussen zijn deze vaccins al bij talloze miljoenen mensen geplaatst, en is dit niet langer nodig.
Het plaatsen van meerdere vaccins op hetzelfde moment wordt al heel vaak toegepast. Zo krijgen baby’s op de leeftijd van acht weken al twee spuitjes: een tegen pneumokokken en een ander dat zelf een mix is van zes vaccins: tegen polio, difterie, tetanus, kinkhoest, Haemophilus influenzae en hepatitis B.
Kun je de kans op griep nog op een andere manier verkleinen?
Ja. Het griepvirus verspreidt zich (net als het SARS-CoV-2-virus) via kleine druppeltjes door praten, hoesten of niezen. Griepvirussen worden ook overgedragen via handen en voorwerpen zoals een deurknop. Door de covid-preventiemaatregelen begin dit jaar was het griepseizoen toen compleet afwezig in het hele noordelijk halfrond. Ook in de landen ten zuiden van de evenaar (waar het griepseizoen normaal piekt rond augustus-september) blijkt het griepvirus geen grip te kunnen krijgen. Dus ook al is het griepvaccin de meest effectieve preventiemaatregel tegen ziekte en besmetting, bijkomende maatregelen zoals afstand houden en goed ventileren zijn zeker nuttig.
Auteur(s): Edelhart Kempeneers – medisch directeur Attentia